Thiên thượng thiên hạ, duy ngã độc tôn là câu nói được tương truyền khi Thích ca Mâu Ni mới sinh ra đời, bước đi bảy bước, một tay chỉ trời, một tay chỉ đất nói. Hôm nay hãy cùng THPT Thanh Khê tìm hiểu duy ngã độc tôn là gì và ý nghĩa của nó nhé.
1. Tên tiếng Trung của thành ngữ duy ngã độc tôn
天上天下，唯我独尊 /tiān shàng tiān xià, wéi wǒ dú zūn/: Thiên thượng thiên hạ, duy ngã độc tôn. Phân tích câu nói chúng ta sẽ thấy:
- 天上天下: Thiên thượng thiên hạ: ý chỉ trên trời dưới đất.
- 唯 /wéi/: duy nhất, độc nhất, chỉ mình ta. Đồng nghĩa với chữ độc 獨
- 我 /wǒ/: ta, bản thân ta, tôi, mình. Cách xưng hô khi giao tiếp với mọi người
- 独尊 /dú zūn/: tôn quý, cao quý
Cả câu nói mang lại ý nghĩa: dù ở bất kì đâu thì chỉ ta là tôn quý, là duy nhất. Cách nói này của Đức Phật Thích ca Mâu Ni có chút tự phụ. Tuy nhiên, nhiều tài liệu cho thấy Ngài là một người đã giác ngộ, chứng thập chân lý, thành tự đạo quả Vô thượng Bồ đề. Điều này chưa một ai đến hiện tại có thể làm được điều tương tự như vậy. Như vậy, Đức Phật là người tôn quý, có đức hạnh và trí tuệ bậc nhất thế gian. Do đó, nói Ngài là “Độc tôn” cũng không có gì tự phụ. Ngài đã không còn sự phiền não, sầu đau của thế gian. Vì vậy Đức Phật nói “duy ngã độc tôn” không sai.
2. Cách hiểu khác của từ ngã 我
- Vọng ngã (妄我) có thể hiểu là Bản ngã, Chấp ngã.
- Chân ngã (眞我) đồng nghĩa với Vô ngã.
3. Triết lý sâu xa của “Duy ngã độc tôn”
- Duy ngã là sự giác ngộ Phật giáo. Biết buông bỏ thất tình lục dục và tu thân tu tính thành Phật.
- Duy ngã là chỉ có chân ngã. Có nghĩa là Thường – lạc – ngã- tịnh chân không mà diệu hữu, vì vẫn thường biết rõ ràng.
- Duy ngã cũng có thể hiểu là Phật tính trong lòng mỗi người. Chính vì vậy, Phật tính là chân quý nhất. Mỗi chúng sinh đều có Phật tính sáng suốt soi đường chỉ lối, dẫn bước ta đi.
4. Ý nghĩa triết học của Duy ngã độc tôn
Câu nói “Thiên thượng thiên hạ, duy ngã độc tôn” xuất phát từ lời của Đức Phật. Vì vậy, có thể hiểu theo nghĩa: trên trời dưới đất chỉ có giác ngộ nơi Phật là viên mãn, trân quý nhất”.
Mâu thuẫn giữa ý nghĩa triết học Phật giáo và ý nghĩa lịch sử. Khi Thái tử chào đời, không có gì chắc chắn Ngài sẽ đi tu. Theo như Bà-la-môn A Tư Đà (Asita) tiên đoán, Thái tử sẽ lựa chọn một trong hai con đường:
- Ở đời luân chuyển làm bậc Đế Vương
- Xuất gia giải thoát quy y cửa Phật
Thái tử được sinh ra giống bao nhiêu đứa bé sơ sinh khác. Vì vậy, chuyện Ngài vừa sinh đã đi lại, chỉ trỏ và cất tiếng nói vẫn chưa có lời giải đáp thuyết phục. Điều đó mang lại mâu thuẫn giữa triết học và hiện thực lịch sử ghi chép.
Vì vậy, Phật tử có thể lý giải câu nói “Duy ngã độc tôn” ra đời như sau:
- Sau khi Đức Phật Thích ca Mâu Ni đắc đạo, buông bỏ bụi trần được người đời tôn kính. Từ đó thêu dệt nên những huyền thoại về Ngài như vậy.
- Hoặc do các đệ tử nhà Phật khi biên soạn kinh điển về Ngài đã thêm thắt câu nói. Điều đó nhằm đề cao, tôn vinh sự vĩ đại của Đức Phật so với người thường từ khi mới sinh.
5. Đúc kết sau câu nói “Duy ngã độc tôn”
Câu nói là hiện thân của Đức Phật. Vì vậy, chúng ta có thể hiểu sự bình an, thanh nhàn trong tâm hồn khi quy y cửa Phật là sức mạnh tối đa để chúng ta tự do tự tại. Chỉ khi trong lòng không có tham sân si, con người mới sống hạnh phúc và bình an. Tuy nhiên, rất ít người có thể thực sự buông bỏ bụi trần và trải nghiệm cuộc sống như vậy.
Còn bạn thì sao? Bạn chọn cách sống như thế nào? Hãy cùng bình luận trao đổi với người đọc của THPT Thanh Khê nhé.
Xem thêm:
Nghiên cứu thành ngữ Trung Quốc chưa bao giờ là dễ dàng. Hãy tham gia học tiếng Trung Quốc cùng THPT Thanh Khê ngay hôm nay để hiểu hơn về văn hóa Trung Quốc bạn nhé
