Rượu ngô Sùng Phài được người Mông ở Lai Châu chưng chứa từ những hạt ngô thơm dẻo, quyện lẫn hạt kê ngọt bùi. Không chỉ sở hữu hương vị thơm ngon hấp dẫn, mà rượu ngô nơi đây còn thấm đẫm cái khí chất hào sảng, khoáng đạt của người Mông ven trời Tây Bắc.
Thổn thức hương vị núi rừng
Bạn Đang Xem: Say men rượu ngô Sùng Phài ven trời Tây Bắc
Rượu ngô có rất nhiều địa phương nấu, nhưng Sùng Phài với vị thế đắc địa dưới chân núi Hoàng Liên Sơn, quanh năm khí hậu mát mẻ và nguồn nước trong sạch, làm ra loại rượu ngô được đánh giá là đệ nhất danh tửu của Lai Châu.
 |
| Nấu rượu ngô theo phương pháp truyền thống của người Mông ở Sùng Phài. |
Chị Chang Thị Sua, sống tại bản Nùng Thàng, xã Nậm Loỏng là một trong những người phụ nữ Sùng Phài kế thừa nghề nấu rượu ngô truyền thống từ gia đình. Chị chia sẻ, từ hàng trăm năm qua, người Mông ở đây không ngừng tìm tòi, cải tiến và giữ gìn bí quyết làm rượu. Về cơ bản, các bước nấu rượu vẫn gồm 4 giai đoạn như những loại rượu khác, nhưng điểm đặc biệt nằm ở 3 thứ nguyên liệu tự nhiên, hiếm nơi nào có được, là nguồn nước, loại ngô và loại men.
Ngô nấu rượu phải là những bắp ngô đẹp nhất trong vụ mùa tháng 6 hàng năm. Người Mông thận trọng chuẩn bị thứ nguyên liệu làm rượu quan trọng này từ khâu gieo trồng, săn sóc, thu hoạch cho tới bảo quản nghiêm nhặt. Chất đất Lai Châu có độ phì nhiêu cao hơn so với vùng Hà Giang hay Bắc Hà (Lào Cai), vì vậy, ngô trồng ở đây luôn cho năng suất và chất lượng cao hơn.
Xem Thêm : Say mê món cá nướng Ba Bể thơm nức tại vùng cao Bắc Kạn
Muốn lên men hương vị say mê của loại đệ nhất danh tửu này, phải kể tới một loại men lá riêng biệt, mọc tự nhiên trên dãy Hoàng Liên Sơn. Lá cây thường được hái vào những ngày có thời tiết đẹp, không mưa, không nắng quá to. lúc đó, chất dược liệu trong cây thuốc sẽ là tốt nhất, tạo cho men đầy đủ những tính ưu việt để rượu thơm ngon. Lá rừng làm men sau khi thu hoạch, được phơi khô, nghiền thành bột, đem trộn với nước và nặn thành từng miếng bánh nhỏ gác lên bếp sử dụng dần. Nhằm chủ động hơn cho việc nấu rượu, ngày nay, ngoài việc lấy từ tự nhiên, người dân Sùng Phài còn tự gieo trồng cây dược liệu để làm men lá.
Cuối cùng là nguồn nước tinh khiết, mát lành, ngọt tự nhiên, chứa nhiều khoáng vật tốt cho sức khỏe, chảy ra từ dãy Hoàng Liên Sơn giữa lưng chừng trời. Chính nhờ nguồn nước chưng chứa vô cùng đặc biệt nên rượu ngô Sùng Phài thơm ngon và hấp dẫn hơn những vùng khác.
Sau khi giới thiệu qua về những nguyên liệu cần sử dụng, chị Sua khởi đầu trình diễn giai đoạn nấu rượu. trước tiên là tẽ những bắp ngô, lựa lấy hạt tròn, căng mẩy, rồi đem luộc nhiều lần trong khoảng 24 tiếng, tới khi thấy hạt ngô chớm bung thì vớt ra. Chờ khi hạt ngô đã nguội, đem men lá trộn vào. Cứ 10 kg ngô cho 2-3 quả men trắng.
giai đoạn thứ hai là lên men hỗn hợp này bên dưới lòng đất. Chiếc hố ủ men sâu khoảng 0,5-0,8 m, được nện chặt, lót lá xung quanh. Chị Sua cho nguyên liệu vào vại đất, lót thêm lá chuối bên trên rồi phủ lại. Men ủ càng lâu, rượu càng ngon. Thông thường, sau 7-9 ngày là hạt ngô ủ men đã có thể đem ra nấu rượu. Tuy nhiên, có những gia đình vẫn quyết định ủ tới 2-3 tháng để hạt ngô thấm đẫm hương vị đất trời.
Chị Sua lôi lên từ lòng đất một vại ngô ủ khác đã tròn 50 ngày và tiến hành giai đoạn chưng chứa rượu. Ngô được cho vào một chiếc chảo lớn, phía trên đặt chõ gỗ được bịt kín bằng những dây vải để rượu không bị mất mùi. Nấu rượu tốt nhất vẫn là sử dụng bếp củi, canh liên tục để điều chỉnh nước lửa vừa đủ. Đảm nhận công việc nấu rượu ở Sùng Phài chủ yếu là người phụ nữ. Từ khi còn nhỏ, con gái vùng này người nào cũng được học cách nấu rượu từ mẹ của mình.
Êm dịu, đắm say
Xem Thêm : [Đặc Sản Tây Bắc] Món xôi chim Mường Thanh Điện Biên thơm ngon khó cưỡng
Sau khoảng 60 phút, những giọt rượu trước tiên khởi đầu chảy qua chiếc ống gỗ nối với chõ. Trong vòng sắp 5 tiếng, chị Sua nấu xong mẻ rượu, được 20 lít. Ba lít rượu nước trước tiên thơm ngon nhất, được chị Sua giữ lại để nhà sử dụng và tiếp đãi khách khứa.
Trong cái lạnh tê tái của vùng cao, nhấp chén rượu ngô Sùng Phài sánh vàng như mật, chúng tôi bị chinh phục hoàn toàn. Thứ rượu chưng chứa từ nguyên liệu của đất, của trời, của tấm lòng thiệt thà, hiền lành, nên ngay khi mở nút đã thấy hương ngô và men lá bay ra. Uống ngụm trước tiên, khá rượu ngây ngất khiến tôi nóng bừng mặt. Nhưng ngay sau đó, vị ngọt cay dần lan tỏa khắp thân thể, mát mẻ như có một luồng gió núi thổi qua. Tuy nồng độ cao, uống bốc, nhưng êm dịu và không gây đau đầu nếu như có lỡ say.
Không chỉ thơm ngon, êm dịu, rượu ngô Sùng Phài còn có tác dụng kích thích tiêu hóa, lưu thông khí huyết, nên được rất nhiều người tiêu sử dụng yêu thích. Tất cả là nhờ những loại thảo dược làm men chứa nhiều chất thuốc.
Từ năm 2014, nhận thấy tiềm năng của nghề nấu rượu ngô truyền thống trên thị trường, chính quyền xã Nậm Loỏng đã thành lập hợp tác xã nấu rượu trước tiên ở đây. Từ đó, rượu ngô Sùng Phài trở thành một sản phẩm giúp xóa đói giảm nghèo.
Trung bình mỗi tuần, một hộ gia đình nấu rượu một lần với sự tham gia của mọi thành viên. Mỗi lần nấu sử dụng cỡ 30-50 kg ngô, thu được 20 lít rượu. Những ngày cận Tết, số lượng khách hàng nơi khác đặt mua rượu ngô Sùng Phài lên tới vài trăm lít, tạo nguồn thu đáng kể cho địa phương. Trước khi tham gia mô phỏng, một số gia đình có hoàn cảnh hết sức khó khăn, nhưng chỉ sau 2 năm, giờ đây họ đều có cuộc sống khá giả.
Trang chủ: Đặc sản Việt Nam
Đặc sản khu vực: Tây Nguyên
